Xét nghiệm Hoạt tính tế bào NK

Tế bào NK (natural killer cells) hay còn gọi là các tế bào diệt tự nhiên, là các tế bào lympho bắt nguồn từ tủy xương. Các tế bào NK đóng vai trò quan trọng trong đáp ứng miễn dịch với các tế bào bị nhiễm virus, kháng lại sự hình thành khối u, cũng như đóng vai trò quan trọng trong quá trình làm tổ của phôi thai.

Tế bào NK được coi là những “chiến binh” có chức năng kiểm tra và tiêu diệt những tế bào bất thường của cơ thể như tế bào ung thư, tế bào nhiễm vi rút và các tế bào ngoại lai khác, trong đó phôi thai hoặc thai nhi đôi khi bị tiêu diệt "nhầm". 

=> Vì vậy hoạt tính của tế bào NK liên quan đến sức khỏe cơ thể nói chung và khả năng của cơ thể chống lại ung thư, vi rút/vi khuẩn, các tế bào ngoại lai. Hoạt tính tế bào miễn dịch NK cũng đã được chứng minh liên quan trực tiếp đến tình trạng sảy thai liên tiếp và tỉ lệ thành công của IVF.

Nghiên cứu chỉ ra rằng: Ở phụ nữ sảy thai tái diễn và thất bại IVF thấy có tăng CD69, CD161, CD94 ở tế bào NK

Nghiên cứu chỉ ra rằng: Tăng số lượng tế bào NK hoạt hóa (CD56dimCD16+CD69+) trong máu liên quan tới giảm tỷ lệ thành công IVF

Là xét nghiệm đánh giá hoạt tính của tế bào NK, giúp đánh giá bất thường về miễn dịch gây sảy thai liên tiếp và thất bại IVF nhiều lần chưa rõ nguyên nhân; đồng thời là công cụ sàng lọc, hỗ trợ chẩn đoán sớm và phối hợp điều trị ung thư đối với người bệnh đang mắc ung thư hoặc có nguy cơ cao với bệnh ung thư.

• ĐỐI VỚI SẢN KHOA:

+ Hỗ trợ bác sĩ đánh giá bất thường về miễn dịch gây sảy thai liên tiếp và thất bại IVF nhiều lần chưa rõ nguyên nhân; tìm ra nguyên nhân sảy thai liên tiếp, chuyển phôi thất bại, kịp thời điều trị, tăng tỷ lệ chuyển phôi và mang thai thành công

Số lượng và hoạt tính của các tế bào NK tăng cao dẫn đến tăng tiết độc tính, không điều hòa được miễn dịch tại chỗ, gây thải loại phôi, và thoái hóa nội mạc tử cung.

Ngược lại, thiếu hụt các tế bào NK, các tế bào miễn dịch hoạt động kém, không tiết các cytokines tăng sinh mạch máu dẫn đến không tiếp nhận và kết dính phôi vào tử cung.

• ĐỐI VỚI UNG THƯ:

+ Người bệnh đang bị ung thư: giúp bác sĩ theo dõi hiệu quả các phương pháp điều trị ung thư. 

So sánh hoạt tính tế bào NK trước và sau điều trị nếu hoạt tính tăng cho biết hệ miễn dịch đang được cải thiện tốt, và cơ thể đang đáp ứng hiệu quả với liệu pháp điều trị. Khi hoạt tính thấp là chỉ dấu cho biết hệ miễn dịch chưa được phục hồi, bệnh nhân cần phải được theo dõi sát sao tình hình tiến triển của bệnh để điều trị hiệu quả hơn, đặc biệt phòng ngừa di căn.

+ Người có nguy cơ cao mắc ung thư: giúp sàng lọc, chẩn đoán sớm yếu tố gây ung thư ở những đối tượng gia đình có người mắc ung thư, làm việc trong môi trường độc hại, khói bụi, công việc áp lực căng thẳng kéo dài (stress), thói quen sinh hoạt không lành mạnh (rượu bia, thuốc lá, ăn nhiều chất đạm, nhiều đường,…)

+ Tầm soát cho người khỏe mạnh: hỗ trợ tìm nguyên nhân khi Hoạt tính tế bào NK đột ngột thay đổi ở một thời điểm nào đó, phát hiện ung thư sớm, điều trị kịp thời và làm giảm tỷ lệ tử vong do ung thư.

=> Xét nghiệm hoạt tính tế bào NK được nghiên cứu và đã trở thành công cụ sàng lọc sớm Ung thư ở các nước có nền y tế phát triển như: Mỹ, Canada, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, Thái Lan.

Nghiên cứu trên 447 bệnh nhân ung thư đại trực tràng sau phẫu thuật và hóa trị kết luận lượng NK trong máu là một yếu tố tiên lượng khả năng sống sót của bệnh nhân

Tài liệu tham khảo: Tang, Yp., Xie, Mz., Li, Kz. et al. Prognostic value of peripheral blood natural killer cells in colorectal cancer. BMC Gastroenterol 20, 31 (2020). https://doi.org/10.1186/s12876-020-1177-8

Giá trị hoạt tính NK giảm sau khi bệnh nhân ung thư tuyến tụy thực hiện phẫu thuật cắt bỏ và sau 5 tuần tăng đến mức bình thường. Nghiên cứu chỉ ra rằng giá trị hoạt tính NK được đo lúc nhập viện có khả năng dự đoán khả năng phục hồi tế bào NK sau phẫu thuật.

Tài liệu tham khảo: Eun Y. Kim MD, PhD,Tae H. Hong MD, PhD https://doi.org/10.1002/jso.26636

PHƯƠNG PHÁP XÉT NGHIỆM: 

Tế bào NK được hoạt hóa nhân tạo bằng PROMOCA, sau đó lượng IFN-γ tiết ra được định lượng bằng phản ứng ELISA từ đó phản ánh hoạt tính của tế bào NK

QUY TRÌNH XÉT NGHIỆM TẠI GENTIS