Xét nghiệm GENNK

Tế bào NK là gì?

Tế bào NK (natural killer cells) hay còn gọi là các tế bào diệt tự nhiên, là các tế bào lympho bắt nguồn từ tủy xương. Các tế bào NK đóng vai trò quan trọng trong đáp ứng miễn dịch với các tế bào bị nhiễm virus, kháng lại sự hình thành khối u, cũng như đóng vai trò quan trọng trong quá trình làm tổ của phôi thai.

Liên quan đến vấn đề vô sinh nói chung và thất lại làm tổ trong IVF và sảy thai liên liên tiếp nói riêng, có hai loại tế bào NK cần nắm rõ là NK ngoại vi và NK tử cung.

• NK ngoại vi (peripheral NK – pNK) là các tế bào diệt tự nhiên lưu thông trong máu ngoại biên.
• NK tử cung (uterine NK – uNK) là các tế bào diệt tự nhiên trong tử cung.

Tế bào NK và thất bại IVF và sảy thai liên tiếp

Gen của phôi khác với gen của mẹ, nó chỉ tiếp nhận ½ vốn di truyền từ mẹ. Vì thế phôi là một mảnh bán dị ghép (hemi-allograft). Hệ quả là, về mặt miễn dịch, phôi là một mảnh ghép không tương đồng với hệ miễn dịch của mẹ, phôi phải đối mặt với hiện tượng thải ghép. Nói một cách khác, để phôi làm tổ thành công, điều kiện cần và đủ là nó phải khởi phát được một tiến trình ức chế miễn nhiễm, nhằm ngăn cản việc cơ thể người mẹ loại bỏ mảnh bán dị ghép (phôi).  

Tế bào NK là tế bào miễn dịch chính được tìm thấy trong tử cung. Số lượng tế bào NK sẽ tăng trong quá trình phôi chuyển vào trong tử cung làm tổ. NK kích thích các yếu tố tạo mạch và điều hòa sự xâm lấn của phôi thai vào tử cung. Số lượng tế bào NK bắt đầu giảm ở tuần thứ 20 của thai kỳ và ở trạng thái nghỉ trong giai đoạn cuối của thai kỳ.

Số lượng và hoạt tính của các tế bào NK tăng cao dẫn đến tăng tiết độc tính, không điều hòa được miễn dịch tại chỗ, gây thải loại phôi, và thoái hóa nội mạc tử cung.

Ngược lại, thiếu hụt các tế bào NK, các tế bào miễn dịch hoạt động kém, không tiết các cytokines tăng sinh mạch máu dẫn đến không tiếp nhận và kết dính phôi vào tử cung.

- Xét nghiệm NK bao gồm xét nghiệm máu ngoại vi và sinh thiết tử cung để đánh giá số lượng và mức độ hoạt tính của tế bào NK. Xét nghiệm máu ngoại vi có thể tiến hành cùng với sinh thiết tử cung.

- Sinh thiết lấy mẫu ở tử cung được thực hiện bằng cách đưa một ống thông mềm dẻo vào trong tử cung, hút nhẹ nhàng ở thành tử cung để lấy ra một lượng nhỏ mẫu và gửi đến phòng xét nghiệm. Sinh thiết tử cung được thực hiện ở pha hoàng thể, vào ngày thứ 21 đến 28 của chu kỳ kinh nguyệt.

Tầm quan trọng của xét nghiệm NK

• Nghiên cứu thực hiện trên 160 phụ nữ, 72 phụ nữ có nồng độ NK tử cung cao trên 5% được điều trị với prednisolone. Kết quả, tỷ lệ phụ nữ sinh con ra khỏe mạnh sau khi điều trị với prednisolone là 60% so với nhóm chứng là 40%. (2)
• Một nghiên cứu khác cũng được thực hiện trên 112 phụ nữ với xét nghiệm có nồng độ NK cao trong máu ngoại vi và được điều trị với prednisolone và cho thấy tỷ lệ mang thai cao hơn so với nhóm chứng (48% với 30%) (3).
• Trong sản khoa: xét nghiệm NK giúp hỗ trợ Giảm tỷ lệ sảy thai; Tăng tỷ suất sinh (Nhóm có sử dụng xét nghiệm NK và điều trị có tỷ lệ sinh sống cao gấp đôi so với nhóm chứng (nhóm không thực hiện).

(Ledee et al., 2017)

1, Quenby S, Farquharson R, Young M, Vince G. Successful pregnancy outcome following 19 consecutive miscarriages: case report. Hum Reprod. 2003;18(12):2562-

2, Tang AW, Alfirevic Z, Turner MA, Drury JA, Small R, Quenby S. A feasibility trial of screening women with idiopathic recurrent miscarriage for high uterine natural killer cell density and randomizing to prednisolone or placebo when pregnant. Hum Reprod. 2013;28(7):1743-52.

3, Othman MASSATNKSMAKJSA. P-249 Prednisolone improves implantation in ICSI patients with high peripheral CD69 + NK Cells2011.

• Bệnh nhân sảy thai liên tiếp (được định nghĩa là sảy thai liên tiếp ≥ 3 lần đối với phụ nữ < 35 tuổi, và ≥2 lần đối với phụ nữ ≥ 35 tuổi)
• Thất bại IVF nhiều lần (được định nghĩa là ≥ 2 lần thất bại IVF).

Xét nghiệm máu ngoại vi:

• 2 - 3 ml máu toàn phần bảo quản trong ống EDTA ở 2 - 8°C

Xét nghiệm sinh thiết tử cung:

• 30-50mg nội mạc tử cung bảo quản trong ống heparin ở 2-8°C

Công nghệ sử dụng: Flow cytometry - Phân tích tế bào theo dòng chảy

• Là kỹ thuật cải tiến mới, được sử dụng để đếm tế bào, phân loại tế bào, nhận diện các chỉ dấu sinh học bằng cách đưa tế bào vào một dòng chất lỏng, sau đó cho đi qua một thiết bị dò điện tử.
• Kỹ thuật này cho phép đồng thời phân tích chính xác đa thông số các đặc tính vật lý và hóa học của tế bào với tốc độ có thể lên đến hàng ngàn tế bào mỗi giây.
• Nhanh chóng: Tổng thời gian cho cả quá trình xử lý mẫu, chạy mẫu và phân tích là 100 phút.
• Chính xác
• Chạy một lần lên tới 96 mẫu.
• Cung cấp giải pháp linh hoạt về cấu hình, có 3 nguồn laser với khả năng phát hiện lên đến 13 màu huỳnh quang.
• Sử dụng phần mềm phân tích Kaluza, phân tích tất cả các đặc tính lý hóa trên tế bào NK.