-1366x0.jpg)
Các cố vấn Chính phủ Mỹ hồi tháng 3 cảnh báo, một lượng dữ liệu khổng lồ về hàng triệu phụ nữ mang thai trên toàn cầu đã được gửi đến BGI Group nhằm phân tích và phát triển trí tuệ nhân tạo, mở đường cho việc thúc đẩy kinh tế và quân sự.
Những công nghệ phát triển từ gene thông qua các dữ liệu nói trên có thể giúp Trung Quốc thống trị nền công nghiệp dược phẩm toàn cầu, cải thiện chất lượng gene của các binh sĩ hoặc gieo rắc mầm bệnh trong thực phẩm nhắm vào người dân Mỹ.
BGI thừa nhận thu thập để phân tích các mẫu máu và dữ liệu gene từ các xét nghiệm dành cho phụ nữ mang thai, bán kết quả này cho ít nhất 52 quốc gia giúp phát hiện những bất thường như hội chứng Down trong bào thai.
Xét nghiệm sàng lọc trước sinh không xâm lấn của BGI – với nhãn hiệu NIFTY - cũng thu thập thông tin di truyền từ người mẹ, cùng các thông tin cá nhân như quốc gia, chiều cao và cân nặng của phụ nữ, nhưng không kèm tên riêng. Đến nay đã có hơn 8 triệu phụ nữ tham gia xét nghiệm.
Một nghiên cứu của BGI đã sử dụng các siêu máy tính của quân đội để phân tích lại dữ liệu NIFTY và lập bản đồ tác động của một số loại virus lên phụ nữ Trung Quốc, tìm kiếm các chỉ dấu về bệnh tật và tìm cách loại bỏ những tính chất gene của người Tây Tạng và Duy Ngô Nhĩ khỏi nguồn gene của phụ nữ Trung Quốc.
Dữ liệu về DNA do BGI thu thập từ những phụ nữ mang thai bên ngoài Trung Quốc cũng được lưu tại các cơ sở dữ liệu do Chính phủ Trung Quốc cấp ngân sách. Đây là cơ sở dữ liệu lớn nhất thế giới do BGI điều hành từ năm 2014 và nhận được tài trợ từ chính quyền thành phố Thâm Quyến và cả chính phủ Trung Quốc.
Năm 2019, Trung Quốc ra quy định rõ ràng rằng, dữ liệu về gene có thể là vấn đề an ninh quốc gia. Trước đó, từ năm 2015, Trung Quốc đã hạn chế những nghiên cứu từ nước ngoài tiếp cận dữ liệu gene của nước này.
Những xét nghiệm mới do BGI phát triển cùng quân đội Trung Quốc ngày càng bị thế giới nghi ngờ rằng, Trung Quốc đang sử dụng công nghệ dân sự để hiện đại hóa quân đội.
Những phát hiện gần đây hé lộ nhiều về cách thức BGI sử dụng sức mạnh máy tính để giải mã những bí mật về gene. Trước đó BGI được cho là đã nhanh chóng mở rộng các phòng thì nghiệm về gene trên khắp thế giới và giành chỗ đứng trong hệ thống y tế của nhiều quốc gia.
Giới chức Mỹ hồi tháng 3 đã cảnh báo cần thận trọng với những bước tiến của Trung Quốc hướng đến vai trò dẫn đầu về công nghệ sinh học và AI, coi đây là mối đe dọa về an ninh quốc gia.
Năm 2016, Trung Quốc ra quy định giữ lại thông tin về các mẫu xét nghiệm và gene của phụ nữ Trung Quốc trong vòng tối thiểu là 3 năm. Sau đó, phụ nữ Trung Quốc có thể yêu cầu xóa dữ liệu này. Trong khi đó, BGI cho biết họ chỉ xóa các dữ liệu này đối với phụ nữ nước ngoài sau tối đa 5 năm.
Các chuyên gia Mỹ cho rằng, BGI phát triển nhanh chóng nhằm phục vụ các chính sách của Trung Quốc và cáo buộc Chính phủ Trung Quốc buộc các công ty nước này phải làm việc cho họ viện dẫn luật an ninh quốc gia. Cụ thể luật năm 2017 bắt buộc mọi công ty, tổ chức của Trung Quốc phải hỗ trợ các nỗ lực về tình báo của nước này.
BGI còn bị cáo buộc thu thập nhiều thông tin khác của khách hàng bên cạnh dữ liệu về gene, bao gồm tiền sử bệnh tật, giới tính thai nhi… Những phụ nữ ký vào đơn đồng ý xét nghiệm và cung cấp dữ liệu gene cho các bên lưu trữ phục vụ mục đích nghiên cứu ở các nước cho biết họ không hề được thông báo rằng, những thông tin này sau đó sẽ được chuyển về Trung Quốc.
Trung tâm Quốc gia Phản gián và An ninh Mỹ (NCSC) đã bày tỏ “cực kỳ quan ngại” về việc những dữ liệu về gene nói trên được “thu thập, chuyển giao, lưu trữ và sử dụng” bởi Chính phủ và các công ty Trung Quốc. Điều này đe dọa không chỉ đến an ninh mà còn cả kinh tế của Mỹ.
NCSC yêu cầu các viện nghiên cứu của Mỹ cẩn trọng đánh giá những mối nguy hại từ việc chia sẽ dữ liệu với các công ty Trung Quốc và phải đánh giá thật kỹ “giá trị và độ nhạy cảm” những thông tin về gene mà họ cung cấp cho phía Trung Quốc.
Những dữ liệu mà BGI thu thập được từ phụ nữ Trung Quốc được tải lên Ngân hàng Gene Quốc gia Trung Quốc, trong đó có cả thông tin về địa điểm sinh sống của họ.
BGI bắt đầu tiến hành xét nghiệm từ năm 2011 và mở rộng hoạt động ra nước ngoài vào năm 2013, chỉ sau 3 năm, họ đã cung cấp dịch vụ này cho hơn 2.000 nhà cung cấp trên toàn cầu.
Dữ liệu khổng lồ của BGI được tập đoàn này cho biết là sẽ sử dụng vào mục đích chữa bệnh, tuy nhiên, một báo cáo từ Cơ quan Tình báo Quốc gia Mỹ cảnh báo, dữ liệu này có thể giúp kẻ thù lợi dụng để tiến hành reo rắc các bệnh lý thông qua việc tấn công vào gene. Ngoài ra, còn có mối lo về bảo mật thông tin khi thông tin của nhiều cá nhân có thể dễ dàng bị lộ từ những thông tin về DNA.
Đáng lo ngại hơn, từ năm 2010, BGI đã bắt tay với quân đội Trung Quốc nghiên cứu gene của bào thai và trẻ sơ sinh. Ít nhất có 5 tài liệu về sự hợp tác này được Reuters phát hiện trong các năm 2012, 2015, 2018 (2 tài liệu) và 2019. BGI cũng hợp tác với các bệnh viện quân y Trung Quốc trong các chương trình nghiên cứu gene để tăng cường sức mạnh của quân nhân nước này.
Cụ thể, một nghiên cứu của BGI và Đại học Quân y số 3 tại Trùng Khánh đã phát hiện một loại thuốc khi tương tác với gene có thể bảo vệ người Hán khỏi những tổn thương về não khi sinh sống ở vùng núi cao, đặc biệt là những quân nhân đồn trú tại Tây Tạng và Tân Cương giáp biên giới Ladakh của Ấn Độ nơi từng xảy ra xung đột hồi tháng 6.
Việc Trung Quốc thu thập và phân tích DNA của người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ, trong đó có cả người dân Tân Cương đã vấp phải chỉ trích gay gắt trên toàn cầu. Mỹ đã áp lệnh trừng phạt 2 chi nhánh của BGI hồi năm 2020 với lý do Trung Quốc đã “lạm dụng việc thu thập và phân tích DNA để đàn áp công dân của mình”.
Bài viết gốc: https://www.reuters.com/investigates/special-report/health-china-bgi-dna/
